LAMO
Geregistreerde musea volgen bij afstotingen de LAMO. Dit betekent onder andere dat uitsluitend afgestoten kan worden op basis van een actueel collectieplan. Daarnaast moeten afstotingen gedurende twee maanden worden aangekondigd via de website www.afstotingsdatabase.nl. Zo kunnen andere musea zich melden voor overname, en kunnen musea en andere belanghebbenden optreden als cultureel erfgoed van bijzondere waarde dreigt te worden afgestoten buiten het publieke domein.
De gegevens over actuele voornemens tot afstotingen zijn voor iedereen toegankelijk via www.afstotingsdatabase.nl. Voor alle geregistreerde musea is voor deze website een gebruikersaccount aangemaakt. Accounthouders kunnen zelf afstotingen publiceren en zich abonneren op berichten over afstotingen, gefilterd op specifieke verzamel- en expertisegebieden. Daarnaast kunnen alleen accounthouders een melding indienen over aangemelde objecten waarvan zij vinden dat deze toegankelijk moeten blijven voor de Nederlandse samenleving. Dit zijn de zogenaamde meldingen ‘mogelijk beschermwaardig’ in het kader van de LAMO.
Sinds begin 2016 hebben verschillende musea afstotingen gepubliceerd. Tot op heden zijn er nog geen meldingen ‘mogelijk beschermwaardig’ ingediend.
In geval van een dergelijke melding krijgt het betrokken museum hiervan bericht (geanonimiseerd). Als het museum de betreffende objecten buiten het publieke domein wil afstoten, dan moet het museum eerst een beschermwaardigheidstoets laten uitvoeren. Bij deze toets wordt gekeken naar de verschillende beschermwaardigheidscriteria, zoals beschreven in de LAMO (belang, uniciteit en waarde). In het kader van de uitvoering van beschermwaardigheidstoetsen is het Museumregister door De Museumvereniging gevraagd een Toetsingscommissie Beschermwaardigheid in te stellen. Deze commissie bestaat uit een basisbezetting en wordt per casus uitgebreid met deskundigen op het terrein van de specifieke casus. De basisbezetting wordt gevormd door Els Swaab en Manfred Sellink. Over deze toetsingscommissie volgt meer in onze volgende nieuwsbrief.
Erfgoedwet
De Erfgoedwet die per 1 juli 2016 in werking treedt, geldt voor erfgoedcollecties onder de verantwoordelijkheid van het Rijk, provincies en gemeenten. Op basis van de Erfgoedwet zijn ook overheden verplicht om hun voornemens tot vervreemding (‘afstoting’) publiekelijk bekend te maken.
Als een museum de vervreemding van een overheidscollectie verzorgt, dan kan de publicatie plaatsvinden via de museale afstotingsdatabase (www.afstotingsdatabase.nl). Voornemens tot vervreemding die gepubliceerd worden door overheidsinstellingen zelf, worden bekend gemaakt via de website www.overheid.nl. Om bij afstotingen van overheidscollecties door musea dubbel werk te voorkomen, is een koppeling tussen deze twee websites in ontwikkeling.
Als het gaat om een vervreemding van overheidscollecties van mogelijk nationaal belang en om vervreemding buiten het publieke domein, dan schrijft ook de Erfgoedwet voor om de beschermwaardigheid te laten beoordelen door een adviescommissie. Overheidsinstellingen kunnen hiervoor ook gebruik maken van de Toetsingscommissie Beschermwaardigheid die is ingesteld in het kader van de LAMO.